شلوغی فضا و مساله ای به نام بازگشت زباله های فضایی به زمین

ککمیاب آنلاین: افزایش ترافیک و پرتاب اشیای مختلف به فضا از ماهواره تا ایستگاه های فضایی و موشک های حامل این اشیا، همین طور ورود مجدد آنها به جو که گاه بدون پیش بینی در مورد محل سقوط آنها رخ می دهد، نگرانی هایی را از خطر برخورد زباله های فضای با افراد یا سقوط در املاک خصوصی پدید آورده است.

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی اسپیس (فضا)، زباله فضایی اجزا و بقایایی از سامانه های فضایی است که از رده خارج شده اند. زباله فضایی ممکنست یک ماهواره باشد که عمر کاربری آن اختتام یافته است، یا قطعاتی از موشک یا سامانه موشکی که پس از ارسال ماهواره به فضا دیگر کارایی ندارند و بلااستفاده تلقی می شوند.
هفته گذشته دو خبر در مورد زباله های فضایی بار دیگر توجه را به این مساله جلب کرد که ورود باردیگر زباله های فضایی به زمین و برخورد احتمالی آنها با افراد یا حتی املاک خصوصی خطرناک است؟
اولین خبر سقوط زباله فضایی هفته گذشته در مورد سقوط موشک کنترل نشده لانگ مارچ ۵ بی (Long March ۵B) چین نزدیک به ساراواک، از ایالت های مالزی بود و دومی در مورد سقوط یک قطعه بزرگ از کپسول های اسپیس ایکس روی زمینهای یک کشاورز استرالیایی در نیوسات ولز.
چین تا امروز سه فروند موشک لانگ مارچ بی ۵ به فضا پرتاب کرده که هر کدام در مداری ناخواسته رها شده اند؛ اولی ماه مه ۲۰۲۰ (اردیبهشت/ خرداد ۱۳۹۹) که قطعاتی از آن در روستایی در ساحل عاج فرود آمد، دومی مه ۲۰۲۱ (اردیبهشت/ خرداد ۱۴۰۰) که نزدیکی های جزایر مالدیو وارد جو شد و سومی که قطعاتی از آن در جزیره ای متعلق به مالزی به زمین نشست. این وضع یعنی هیچ راهی برای دانستن محل دقیق فرودآمدن آنها وجود ندارد.
اما اسپیس ایکس موشک ها را طوری طراحی می کند که قطعات موشکی آن به گونه ای کنترل شده رها شوند و بقیه قطعات نیز با ورود مجدد به جو زمین می سوزند. اما دست کم این تدابیر در مورد آخرین پروژه اسپیس ایکس مفید نبوده است.

آیا زباله های فضایی خطرناک اند؟
تا جایی که می دانیم تا حالا زباله فضایی تنها با یک فرد روی زمین برخورد کرده است؛ لوتی ویلیامز در سال ۱۹۷۷ و از ساکنان شهر تالسا ایالت اوکلاهاما که قطعه ای از موشک دلتای دو به اندازه دستش به او برخورد کرد. اما با وجود افزایش اشیایی که هر روز به فضا پرتاب می شوند و برخی به علت اشتباه به جو زمین برمی گردند یا آنها که ماموریت شان تمام شده و دیگر در فضا نمی مانند، خطر برخورد با زباله های فضایی در حال افزایش می باشد. پیش بینی برخورد یک زباله یا قطعه ای از شیء فضایی با هر انسانی خیلی کم و یک در ۱۰ هزار است، ولی برخورد هر شیء معین با یک فرد مشخص از آنهم کمتر و یک در تریلیون است.

مسیر حرکت موشک لانگ مارچ چینی طی ۲۴ ساعت پیش از سقوط. نقطه قرمز محل پیش بینی شده احتمالی سقوط آنست.
اما خطر برخورد اشیا یا زباله های فضایی با اموال و املاک خصوص بیشتر است، ضمن این که افزایش اشیای فضایی و پرتاب ها خطر را نیز بیشتر می کند. ایستگاه فضایی تیانگونگ تا آخر سال جاری میلادی (دی/ بهمن ۱۴۰۱) اختتام می پذیرد و کره جنوبی نیز بتازگی هفتمین کشوری بود که ماهواره ای سنگین تر از یک تن به فضا پرتاب کرد و برنامه هایی برای بسط فعالیت در بخش فضایی دارد. ژاپن، روسیه، هند و امارات متحده عربی نیز کشورهایی هستند که فعالیت خودرا در این حوزه افزایش داده اند.
با وجود محاسبات فراوان هنگام ارسال اشیا به فضا به سختی می توان پیش بینی نمود شیء پرتاب شده یا در مدار کنترل نشده وارد جو زمین می شود. اما برمبنای یک حساب سرانگشتی پیش بینی می شود یک شیء فضایی که در ۱۰ ساعت آینده باز وارد جو زمین می شود، حاشیه عدم اطمینان حدود ۱ ساعتی دارد. بدین سبب اگر یک شیء درحال گردش دور زمین هر ۶۰ تا ۹۰ ثانیه باشد، ممکنست هر جای زمین فرود آید.

راه هایی برای کاهش خطر
کاهش خطر ناشی از زباله های فضایی واقعا دشوار است اما راه هایی برای این کار وجود دارد. نخستین راه این است که همه اشیای پرتاب شده که در مدار زمین قرار دارند، باید برنامه ای مدون برای خروج امن آنها از مدار و فرود بر منطقه ای خالی از جمعیت وجود داشته باشد. این منطقه بطور معمول منطقه خالی از جمعیت اقیانوس آرام جنوبی است که به نام گورستان فضاپیماها شناخته می شود.
همچنین گزینه ای در خصوص طراحی دقیق تر قطعات فضاپیماها وجود دارد که بر این اساس هنگام ورود مجدد به جو قطعات فضاپیما از هم بازمی شوند. اگر هنگام برخورد با جو بالایی بسوزد، خطر زیادی وجود نخواهد داشت. حالا هم دستورالعمل هایی برای کاستن از خطر زباله های فضایی وجود دارد مانند دستورالعمل های سازمان ملل متحد به نام «پایداری طولانی مدت برای کارهای فضایی» اما سازوکارهای اجرای این دستورالعمل ها معین نیست.
از این گذشته مشخص نیست این دستورالعمل ها چطور از نظر بین المللی قابل اجرا و الزام آور هستند؟ این سوالات هنوز بی پاسخ است.


منبع: kamyabonline.com

آخرین مطالب مرتبط