ملاقات با اساطیر آسمانی در شب شهاب باران
از پیرمردی که آسمان را پولکی کرد تا نجات شاهزاده از چنگال هیولای دریایی!
کمیاب آنلاین: در میانه گذر شهاب های بارش پرساوشی و عبور سریع ماهواره های پرفروغ، کهکشان راه شیری در حالی خودنمایی می کند که برای ما یادآور پیرمردی است که شبی با گاری کاه طلایی خود آسمان را پولکی کرد و طلوع خوشه پروین، افسانه دختر اطلس نیرومند را بیان می کند که چگونه بصورت هفت کبوتر درآمدند.
به گزارش کمیاب آنلاین به نقل از ایسنا، بارش شهابی پرساوشی (Perseid Meteor Shower)، یکی از مشهورترین و زیباترین بارش های شهابی نیمکره شمالی است. این بارش نام خودرا از صورت فلکی پرسئوس گرفته است که گفته می شود پرسئوس فرزند زئوس و دانائه، قهرمانی است که مدوسا یا عفریته مارموی غار گورگن را کشت تا سوار بر پگاسوس یا اسب بالدار، شاهزاده آندرومدا دختر کاسیوپیه و قیفاووس را از چنگال هیولای دریایی یا قیطس نجات دهد، گرفته است.
کانون بارش پرساوشی در نزدیکی ستاره اتا-پرساوش است و عامل بوجود آورنده این بارش ذرات جامانده از دنباله دار ۱۰۹P/Swift-Tuttle با دوره تناوب ۱۳۳ ساله است که در سال ۱۸۶۲ میلادی کشف شد. بطور کلی هر ساله در بازه زمانی ۱۹ تا ۲۲ امردادماه بهترین زمان برای رصد شهاب های پرساوشی است؛ چونکه زمین در حرکت مداری سالیانه خود در این بازه به توده برجای مانده از این دنباله دار نزدیکتر می شود)، که در صورت صاف بودن آسمان و نبود نور مزاحم ماه از نیمه های شب به بعد با طلوع این صورت فلکی در محدوده شمال-شرقی آسمان می توانیم به تماشا، شمارش و عکاسی این شهاب باران بپردازیم.
این بهانه ای شد تا گروه منجمان آماتوری پا در کویر چاه جم بگذارند تا در بین عبور شهاب های این بارش، و عبور شهاب ها و ماهواره هایی که پرفروغ و بی صدا و آرام عبور می کردند، به جستجوی اجرام آسمانی بگردند.
هر چند به علت ابرهای پراکنده ابتدای شب؛ امکان رصد اجرامی از صور فلکی کماندار، کژدم، مارافسای و... میسر نشد، اما بعد از اسلایدشوی آموزشی توسط کارشناسان برنامه همچون مهندس مسعود عتیقی و امین دالوند، شهاب هایی از بارش پرساوشی، کمان ابروی آسمان و کهکشان ها، خوشه ها و سحابی هایی از لیست مسیه از جمله: M۱۰۳، M۵۷، M۲۷، M۷۱، M۱۵، M۳۱، M۳۴، M۴۵، M۱ M۳۸، M۳۶، M۳۷،، M۴۲ و M۴۳ به همراه حلقه های سیاره حلقه بر گردن کیوان، سیاره سرخ بهرام و غول سامانه خورشیدی هرمز و یا همان مشتری، از درون تلسکوپ ۱۰ اینچ Meade انجمن نجوم آماتوری، رصد شدند.
امین دالوند، عضو انجمن نجوم آماتوری ایران در این رصد آسمان تاریک، تاکید می کند تنها کهکشانی که با چشم غیر مسلح قابل رؤیت است، کهکشان M۳۱ در صورت فلکی "آندرومدا" است و در زمانی که هوا پاک و آلودگی نور کم باشد، همانند یک لکه کوچک غبارآلود دیده می شود. سایر کهکشان ها با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند.
خوشه های ستاره ای در دو نوع هستند: یا کروی که بصورت تجمع کروی شکلی از ستاره ها که معروف ترین آنها خوشه کروی M۱۳ در صورت فلکی هرکول یا جاثی است و یا بصورت خوشه ستاره ای باز که شامل تجمعی از ستاره هایی در کنار هم می شود و معروف ترین آنها خوشه ستاره ای پروین یا M۴۵ در صورت فلکی گاو است، دیده می شوند.
برخلاف خوشه های کروی، خوشه های باز که به عنوان خوشه های کهکشانی نیز شناخته می شوند، شکل نامنظمی دارند. ستاره ها در این خوشه ها در گروه بی شکلی توسط نیروی گرانش ضعیف تری کنار هم قرار گرفته اند.
پیرمردی که آسمان تاریک ما را پولکی کرد
امین دالوند از کارشناسان و اعضاء انجمن نجوم آماتوری ایران در کنار توضیحاتی از مختصات آسمان و صورت های فلکی از افسانه های نجومی می گوید که اطلاعات علمی در کنار افسانه ها و گذر شهاب های پرساوشی، لذت دوچندانی به رصد شبانه می دهد.
نخستین چیزی که در تاریکی آسمان کویر خودنمایی می کند، نوار درخشان کهکشان راه شیری (Milky Way Galaxy) است و دالوند از آن به عنوان "راه کاه کشان" یاد می کند، برای اینکه در افسانه های کهن آمده است که شبی پیرمردی با گاری اش از این جاده آسمانی عبور می کرد که ذرات طلایی کاه او در راه آسمان ریخت و جاده کاه کشان را بر جای گذاشت و این چنین آسمان شب های ما از شمال شرق تا جنوب غرب با کاه های طلایی آن پیرمرد مسافر آسمان، درخشان شد و ما درخشش ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد ستاره درخشان را در این راه ستاره ای می بینیم. هرچند که در بعضی فرهنگ ها کهکشان راه شیری را رودخانه ای نقره ای (اساطیر چین) و یا رودخانه ای از شیر (اساطیر یونان) می دانند.
وی با ما از ۱۰ ستاره درخشان آسمان شب می گوید و بیان می کند که هر چه قدر (روشنایی ظاهری) یک جرم سماوی به سمت اعداد منفی میل کند، از درخشندگی بیشتری برخوردارست.
رتبه های اول تا دهم ستارگان درخشان آسمان شب به این شرح است:
رتبه اول: آلفای سگ بزرگ (Sirius) یا شِعرای یَمانی که در پارسی آنرا شباهنگ می نامند و اشاره به ایزد باران یا "تیشتر" دارد.
رتبه دوم: آلفای کارینا (Canapus) یا ستاره سهیل
رتبه سوم: آلفای سنتورس (Alpha Centauri)
رتبه چهارم: آلفای عوا (Arcturus)، خرسبان یا سماک رامح
رتبه پنجم: آلفای چنگ (Vega) یا کرکس نشسته
رتبه ششم: آلفای ارابه ران (Capella) یا ستاره عیوق
رتبه هفتم: بتای شکارچی (Rigel) یا قدم الجبار
رتبه هشتم: آلفای سگ کوچک (Procyon) شِعرای شامی
رتبه نهم: آلفای آخر النهر (Achernar) یا ظلیم
رتبه دهم: آلفای شکارچی (Betelgeuse)، ابط الجوزا یا خانه دوپیکران
ما یاد می گیریم که کوچکترین صورت های فلکی آسمان نیمکره شمالی روباهک (Vulpeculae)، تیر (Sagitta)، دلفین (Delphinus)، سر اسب (Equuleus) و شیر کوچک (Leo minor) هستند. چهارتای اول در محدوده مثلث تابستانه قرار دارند.
در اساطیر کهن، دلفین را نماد دوست و نجات دهنده خدایان و انسان ها معرفی می کردند و بنظر می رسد صورت فلکی تیر یادآور کوپید ایزد عشق و تیری باشد که از کمان هرکول رها گردید و عقاب زئوس و دیگر مرغان ستومفالیسی (پرندگان آدمخوار در کنار دریاچه ستومفالوس در آکادریا) را کشته باشد.
علاوه بر آن، صورت فلکی روباه که تنها از سه ستاره اصلی تشکیل شده، شبیه یک "چوب لباسی" است و زیباترین جرم در محدوده آن، سحابی دمبل یا M۲۷ است.
ستاره قطبی
در اوایل شب چشم رصدگران با ستاره قطبی آشنا می شود. اگر پنج برابر فاصله ستارگان دبه و مراق در صورت فلکی خرس بزرگ یا "دب اکبر" که به هفت برادران بزرگ مشهور است را امتداد دهیم، در نهایت ما را به ستاره قطبی (Polaris) در آخر دسته ملاقه خرس کوچک یا هفت برادران کوچک می رساند که نمایانگر قطب شمال سماوی و امتداد تصویر قائم آن بر روی زمین معادل شمال جغرافیایی ناظر است.
راه دیگر برای یافتن این ستاره استفاده از صورت فلکی ذات الکرسی یا M یا W است که امتداد مسیر زاویه باز آن منجر به شناسایی ستاره قطبی می شود.
ستاره ای که بر ویرانه های یک ابرنواختر پدید آمد
صورت فلکی ذات الکرسی نیز همانند W و یا M باز است. در اینجا این عضو انجمن نجوم به ما می گوید که حدود ۴۵۲ سال قبل یعنی در سال ۱۵۷۲ میلادی تیکوبراهه اعلام نمود که ستاره ای منفجر شده و اگر ستاره ای می میرد، یعنی ستاره دیگری متولد می شود که در آن زمان این گفته را مخالف تعالیم انجیل می دانستند و به آن توجهی نشد، ولی آن چه که تیکوبراهه دیده بود، یک ابر نواختر حاصل از انفجار یک کوتوله سفید در محدوده ستاره کاپا ذات الکرسی بود.
دختران اطلس و پلیون
خوشه پروین که به هفت خواهران نیز شهرت دارد، به تدریج در آسمان خودنمایی می کند. دالوند به ما می گوید که خوشه پروین (M۴۵) همانند ملاقه ای کوچک و یا علامت سوال (؟) است که امتداد انتهای آن تا افق جهت شرق جغرافیایی را به ما نشان میدهد. بر طبق اساطیر یونان، خوشه پروین، هفت دختر اطلس نیرومند و پلیون بودند که اوریون (یا شکارچی) به دنبالشان بود و برای نجات از دست وی، بصورت هفت کبوتر درآمدند.
تحقق آرزوها با شهاب ها
به تدریج با طلوع صورت فلکی پرساوش و افزایش فاصله از افق تعداد شهاب های پرساوشی نیز افزون تر می شود.
دالوند، عضو انجمن نجوم آماتوری ایران اظهار داشت: برمبنای باورهایی مردمان قدیم زمانی که یک شهاب را در آسمان می دیدند آرزوهای خودرا با آنها در بین می گذاشتند که تا سال بعد آرزوها برآورده شوند و گاهی ممکن بود آن چه که در آسمان رؤیت می شد یک دنباله دار بوده باشد و تصویر آنرا با نقاشی در دفاتری ثبت کرده باشند که امروز می تواند در بررسی های مرتبط بسیار سودمند باشد.
منبع: kamyabonline.com
این مطلب را می پسندید؟
(4)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب