بار ترویج علم به دوش اساتید است یا صداوسیما؟
به گزارش کمیاب آنلاین، معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از لزوم برنامه ریزی و تدوین سیاستهای مناسب برای تقویت ارتباط دانشگاه ها با جامعه گفت.
به گزارش کمیاب آنلاین به نقل از مهر، ترویج علم و گسترش ارتباط دانشگاه با جامعه یکی از ماموریت های اصلی دانشگاه ها در جهان است. امروزه دانشگاه ها تنها مراکزی برای تولید دانش و پژوهش نیستند، بلکه نقش برجسته ی در انتقال این دانش و گسترش تفکر علمی در جامعه بازی می کنند.
بدون ارتباط علمی قوی، شکاف میان جامعه و پژوهش های علمی عمیق تر شده و خطر گسترش اطلاعات ناصحیح و شبه علم بیشتر می شود. ترویج علم افزایش عمومی به علم را نیز بدنبال خواهد داشت و همین مساله به دانشگاه ها کمک می نماید جایگاه خودرا به عنوان مراکز اثرگذار جامعه باردیگر به دست آورند.
در دانشگاه های بزرگ دنیا مراکزی وجود دارند که دانشجویان، اساتید و پژوهش آموزش می بینند که با روش های مؤثر و جذاب یافته های علمی خودرا برای عموم مردم بیان کنند و به آنها کمک می کنند تا از ابزارهای مختلف ارتباطی مانند رسانه ها اجتماعی، پادکست ها، سخنرانی ها و ارائه های جذاب برای ارتباط با مردم بهره گیرند.
امروز در دانشگاه های ایران، موضوع «ارتباط با جامعه» آن طور که باید و شاید پررنگ نیست ولی تعدادی از اعضاء هیات علمی و دانشجویان بدون چشم داشت و برمبنای وظیفه فردی خود، به شیوه های مختلف همچون ارتباط با رسانه ها، تولید محتوای علمی بصورت پادکست و محتوای تصویری در رسانه های اجتماعی بدنبال ارتباط با مردم و انتقال مفاهیم علمی به جامعه هستند؛ ولی این کارها مورد توجه نهادهای بالادستی و سیاست گذار قرار نمی گیرد.
از طرف دیگر در وزارت علوم، دفتری به نام دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وجود دارد که زیر مجموعه معاونت پژوهشی وزارت علوم فعالیت می کند. یکی از وظایف این اداره کل گسترش ارتباط دانشگاه ها با جامعه و صنعت است. این مجموعه همیشه در بازه های زمانی منظم گزارش عملکرد ارتباط با صنعت را منتشر می کند اما انگار به بخش ارتباط دانشگاه با جامعه توجه کمتری دارد و این مساله تا حدودی مورد غفلت قرار گرفته است.
بر همین اساس با دکتر پیمان صالحی؛ معاون پژوهشی وزارت علوم در مورد برنامه این مجموعه برای افزایش ارتباط دانشگاه با جامعه و خصوصاً در عرصه ترویج علم، گفتگو کردیم.
ضرورت پیگیری جدی موضوع ترویج علم توسط صدا و سیما
دکتر پیمان صالحی در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد نقش دانشگاه ها در رابطه با جامعه و افزایش فعالیت دانشگاهیان در عرصه ترویج علم اظهار داشت: با وجود اینکه ما بارها جلسات مشترکی با صداوسیما داشته ایم، صداوسیما رسانه ای دانشگاهی است ک ه همه اقشار جامعه، از کودکی که هنوز مدرسه را شروع نکرده تا افراد سالمند، به صورتی با آن در ارتباط هستند. به نظر من موضوعات ترویجی علاوه بر رسانه های اجتماعی که امروز بسیار مورد توجه هستند و ما نیز در این زمینه فعالیت نموده ایم، نیازمند پیگیری های جدی تری در صدا و سیما هستند. بعنوان مثال، معرفی دانشمندان به جامعه یکی از این موارد است.
وی اضافه کرد: در عرصه های مختلف، افرادی مانند ورزشکاران و هنرمندان به عنوان سلبریتی شناخته می شوند و مردم علاقه دارند با آنها ارتباط داشته باشند یا عکس یادگاری بگیرند اما ما در کشور دانشمندانی بزرگ و برجسته داریم که در وضعیت محدود و با امکانات موجود، تحت نام جمهوری اسلامی ایران فعالیت و افتخارات بین المللی کسب می کنند. لازم است جامعه این افراد را بشناسد. البته حتی در کشورهای خارجی هم مردم به طور معمول فقط افرادی را می شناسند که جوایز بزرگی مثل نوبل را دریافت کرده اند. بدین سبب این خاصیت خاص این حوزه است که هنرمندان و ورزشکاران بیشتر شناخته شده اند تا دانشمندان.
معاون پژوهشی وزارت علوم در مورد اقدامات انجام شده در مورد ترویج علم اظهار داشت: در حوزه مباحث ترویجی، نشست های مختلفی مانند موضوع نمایه سازی نشریات علمی برگزار کرده ایم، اما یا این اقدامات کافی نبوده یا به خوبی دیده نشده اند. به نظر من، بهترین راه ترویج علم این است که موضوعات علمی بصورت جدی و پیوسته در صدا و سیما دنبال شوند. ما بارها به صدا و سیما این مساله را پیشنهاد داده ایم و البته خودمان نیز باید پیگیری بیشتری می کردیم. خواهشم این است که صداوسیما در این راه همکاری بیشتری داشته باشد.
نقش انجمن های علمی در رابطه با مردم
وی با اشاره به نقش انجمن های علمی در موضوع ترویج علم اظهار داشت: هم اکنون حدود ۳۹۰ انجمن علمی داریم. این انجمن های علمی می توانند در حوزه ترویج علم فعالیت کنند. بعنوان مثال، اگر انجمن علمی ریاضی مبادرت به معرفی ریاضیدان های ایرانی برای گروههای مختلف، از دبستان و دبیرستان گرفته تا دانشگاه، کند یا علم ریاضی را به زبانی ساده و قابل فهم برای عموم توضیح دهد، تأثیر زیادی خواهد داشت.
صالحی اظهار داشت: تعدادی از این موضوعات ما را با شگفتی های خلقت خداوند آشنا می کند. من هر بار که در جلسات نجوم شرکت می کنم، شگفت زده می شوم از آن چه خداوند در خلقت این دنیا انجام داده است. ما در کهکشان به اندازه یک نقطه ای زیر پونز هستیم و این ها درس خلقت است؛ برگ درختان سبز درنظر هوشیار، هر ورقش دفتریست معرفت کردگار.
وی در مورد نقش انجمن های علمی توضیح داد: این انجمن ها به عنوان سازمان های مردم نهادی که در عرصه های تخصصی فعالیت می نمایند، طبق اساسنامه خود وظیفه ترویج علم را بر عهده دارند. کارهایی مانند انتشار کتاب، ایجاد وفاق و هم افزایی در کشور و برگزاری نشست های تخصصی همچون وظایف انجمن هاست؛ ولی حتما باید به موضوع ترویج علم نیز توجه بیشتری داشته باشند.
نقش پژوهش های دانشگاهی در حل معضلات اجتماعی
معاون وزیر علوم ضمن تأیید این نکته که باید کوشش های بیشتری در حوزه ترویج علم صورت گیرد، اظهار داشت: یکی از نتایج کارهای ترویج علم می تواند تقویت ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت باشد. البته باید دقت کنیم که وقتی از ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت صحبت می نماییم، منظور تنها طرح های ارتباط با صنعت نیست؛ حدود ۱۱ هزار و ۶۰۰ طرح پژوهشی که حالا جاری است، ارتباط با جامعه را نیز شامل می شود.
وی دراین خصوص توضیح داد: یکی از جنبه های ارتباط دانشگاه با جامعه، حل مسائل اجتماعی است. خیلی از طرح های در رابطه با جامعه و صنعت دانشگاه ها، در عرصه علوم انسانی و اجتماعی به حل مشکلات کفِ جامعه و معضلات اجتماعی می پردازند. همانطور که رییس جمهور محترم در مراسم معارفه وزیر علوم و همین طور در بازدید از وزارت علوم تاکید کردند، انتظار می رود دانشگاه مسائل کشور را حل کند و دانشگاه ها نیز آماده این امر هستند.
صالحی اشاره کرد: بنابراین، درست است که در طرح های در رابطه با ارتباط دانشگاه و صنعت، کلمه «صنعت» بیشتر برجسته شده، اما این به مفهوم نادیده گرفتن جامعه نیست. خیلی از این طرح ها در عرصه علوم انسانی و اجتماعی و در رابطه با مسائل جامعه انجام می شوند، اما این کارها نیاز به گسترش بیشتری دارند.
فعالیت های ترویجی در بخشنامه ارتقا پر رنگ خواهد شد؟
معاون پژوهشی وزارت علوم در پاسخ به این پرسش که آیا می توان کارهای ترویجی اعضاء هیات علمی را بخشنامه ارتقا پر رنگ کرد؟ اظهار داشت: بطور قطع کارهای ترویجی اعضاء هیات علمی ظرفیت بسیار ارزشمندی است. البته قصد جسارت ندارم که هر اقدامی از طرف اعضاء هیات علمی نیازمند مشوق است، چونکه بسیاری اساتید ترویج علم را قسمتی از مسئولیت اجتماعی خود می دانند. ما شاهد می باشیم که اعضاء هیات علمی در خیلی از موارد بدون درنظر گرفتن منافع مالی و با وجود دشواری های سفر، در نشست ها و جلسات ملی و بین المللی شرکت می کنند.
وی اضافه کرد: با وجود این، ما نیز به عنوان مسئولان این حوزه، موظفیم سیاست هایی در امتداد ترویج علم تدوین نماییم که به تشویق این کارها کمک نماید. برای نمونه؛ در گذشته چاپ مقالات ترویجی در بخشنامه پیشرفت اعضاء هیات علمی امتیاز ویژه ای داشت. همین طور در قالب بخشنامه مربوط به «اعتبار ویژه یا گرنت» شرط شده است که اعضاء هیات علمی برای دریافت این امتیاز، صفحه شخصی در سایت دانشگاه ایجاد کنند، چونکه این مساله به افزایش مراجعه به آنها و معرفی بهتر فعالیت هایشان کمک می نماید.
صالحی اظهار داشت: در بعضی از بخشنامه های دانشگاهی نیز تاکید شده است که اعضاء هیات علمی باید در کنفرانس ها و نشست های علمی در سطوح مختلف شرکت نمایند. هیات علمی که در اینگونه نشست ها حضور نیابد، سهم خود در ترویج علم را ایفا نکرده است. بنابراین، توجه به این مسئله بسیار لازم است و فرمایش شما در این خصوص بطورکامل صحیح است.
معاون وزیر علوم اشاره کرد: در مجموع، باید با بهره گیری از این ظرفیت ها و تدوین سیاستهای مناسب، نقش اعضاء هیات علمی در ترویج علم و ارتباط با جامعه را بالاتر از پیش تقویت نماییم.
منبع: كمیاب آنلاین
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(1)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب